Projekty

O projekcie

W polsko-niemieckim projekcie "REVIVAL! – Rewitalizacja historycznych miast Dolnego Śląska i Saksonii" dziesięć małych i średnich miast, położonych we wschodniej Saksonii i południowo-zachodniej Polsce starało się przy wsparciu trzech instytucji naukowych o wzmocnienie swoich śródmieść, cennych pod względem architektoniczno-kulturowym. Instytut Ekologicznego Rozwoju Przestrzeni (IÖR), należący do Wspólnoty Badawczej im. Leibniza, reprezentowany przez Interdyscyplinarne Centrum Ekologicznej Rewitalizacji Miast (IZS) z siedzibą w Görlitz, koordynował projekt jako partner wiodący. Projekt o łącznej wartości 1 032 906 euro w ramach Programu Współpracy INTERREG Polska-Saksonia 2014–2020 został dofinansowany w 85% (877 544 euro) z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Czas trwania projektu: październik 2018 – grudzień 2020.

Sytuacja wyjściowa

Obszar objęty projektem cechuje się dużą liczbą małych i średnich miast, mających podobne potencjały i wyzwania pod względem rozwoju historycznego, struktury miejskiej, dziedzictwa architektoniczno-kulturalnego, ale również rozwoju demograficznego i społeczno-gospodarczego. Podczas gdy historycznym śródmieściom mimo sukcesów w zakresie modernizacji infrastruktury i stanu budynków grozi utrata funkcji użytkowych, nowe obiekty są często budowane na obrzeżach miast. Biorące się z tego pustostany, dotykające budynków mieszkalnych i gospodarczych w częściach staromiejskich, mogą z jednej strony być zagrożeniem dla zabytkowej substancji budowlanej, a z drugiej prowadzić do utraty ważnych funkcji miejskich, tradycyjnie związanych z centrum miasta jako miejscem kultury, handlu i spotkań. W sytuacji wzrostu wartości czynników miękkich, takich jak wartość rekreacyjna, oferta kulturalna i wizerunek miasta dla wyboru miejsca do mieszkania i działalności gospodarczej tendencja ta stanowi lokalizacyjną wadę. Z drugiej strony coraz większe przeciążenie aglomeracji wokół Wrocławia i Drezna z trudną sytuacją na rynku mieszkaniowym oraz narastającymi problemami ekologicznymi i transportowymi prowadzi do ponownego budzenia się zainteresowania małymi i średnimi miastami, co tworzy szanse dla obszaru objętego projektem. Miasta partnerskie REVIVAL! ze swoją przestrzenną ofertą w zwartych, historycznych strukturach i atrakcyjnym dziedzictwem architektury i kultury mają dobre warunki do renesansu w związku ze zintensyfikowanymi w skali całej Europy procesami (re)urbanizacji. REVIVAL! koncentrował się na tych wspólnych wyzwaniach i potencjałach.

Cel

REVIVAL! miał na celu zidentyfikowanie wspólnych szans rozwojowych uczestniczących w projekcie małych i średnich miast oraz przyczynienie się - poprzez zachowanie ich dziedzictwa architektury i kultury oraz rewitalizację ich historycznych centrów - do zrównoważonego rozwoju i wysokiej jakości życia na pograniczu polsko-niemieckim.

Sposób działania i oczekiwane rezultaty

REVIVAL! odpowiadał na wspólne wyzwania dla dotkniętych przemianami strukturalnymi małych i średnich miast uczestniczących w projekcie zarówno przez praktyczne działania na rzecz rewitalizacji historycznych śródmieść, jak i przez studia naukowe i strategie rozwoju.

Projekt umożliwił miastom wdrażanie indywidualnych działań rewitalizacyjnych w ramach ustrukturyzowanej, transgranicznej wymiany doświadczeń, a także wzajemną integrację. W tym celu na przestrzeni dwóch lat trwania projektu odbyły się między innymi cztery wspólne warsztaty wszystkich partnerów projektu z wycieczkami studyjnymi na obszarze objętym projektem. W ostatnim roku projektu z powodu pandemii koronawirusa niektóre działania transgraniczne musiały zostać przeniesione do przestrzeni wirtualnej, co udało się skutecznie zrealizować dzięki zaangażowaniu i dużej elastyczności wszystkich partnerów projektu.

Podejmowane wspólnie działania, koordynowane przez partnerów naukowych, służyły zarówno ożywieniu części staromiejskich, jak i eksploracji i udostępnianiu architektoniczno-kulturalnego dziedzictwa miast partnerskich mieszkańcom i turystom. Należały do tego Dni Akcji w historycznych śródmieściach, służące również jako transgraniczna platforma dla twórców i regionalnych kupców na obszarze objętym projektem, objazdowa wystawa oraz interaktywny film z realizacji projektu.

Głównym elementem pracy naukowej w ramach projektu była analiza dotycząca specyfiki jakości życia w mniejszych i średnich miastach w słabiej rozwiniętych regionach. Dostarczyła ona wiedzę o wpływie dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego na atrakcyjność i miejski charakter tego typu miast. Studium to posłużyło także za podstawę strategicznych rekomendacji w zakresie zrównoważonego rozwoju transgranicznego krajobrazu miejskiego.

Polsko-niemiecka jesienna szkoła studencka dostarczyła partnerom projektu świeżych idei na temat rewitalizacji starówek w mniejszych i średnich miastach. Konferencja końcowa zgromadziła fachowców i inne zainteresowane osoby z obu krajów. Rezultaty i doświadczenia z projektu zostały przedstawione w Publikacji końcowej.

Dzięki wzmocnieniu historycznych śródmieść projekt wnosi wkład w zrównoważony rozwój regionalny i miejski polsko-niemieckiego obszaru objętego projektem. Działania w projekcie przyczyniły się bezpośrednio do zachowania i poszanowania dziedzictwa kulturowego historycznych śródmieść. Pośrednio projekt wpłynął na wzrost atrakcyjności małych i średnich miast dla miejscowej ludności, potencjalnych nowych mieszkańców, turystów, przedsiębiorstw i specjalistów. To z kolei pozwala na odciążenie sąsiednich aglomeracji oraz ochronę zasobów naturalnych na przykład na obrzeżach miast.

Nagroda w konkursie na projekty flagowe

REVIVAL! został nagrodzony w konkursie "Kooperacja bez granic" jako projekt flagowy implementacji Wspólnej Koncepcji Przyszłości dla polsko-niemieckiego obszaru powiązań – Wizja 2030 Niemieckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (BMI) wspólnie z Ministerstwem Inwestycji i Rozwoju (MIiR) wyróżniły w konkursie projekty, które wnoszą szczególny wkład do konkretyzacji i implementacji wspólnej wizji ładu przestrzennego, która od 2014 roku była przedmiotem prac Komitetu ds. Gospodarki Przestrzennej Polsko-Niemieckiej Komisji Międzyrządowej do spraw Współpracy Regionalnej i Przygranicznej.
Dalsze informacje zawiera Polsko-Niemiecki Portal Gospodarki Przestrzennej 

Cześć nagrody stanowiły polsko-niemieckie warsztaty eksperckie z udziałem przedstawicieli obu ministerstw oraz ich instytutów badawczych, które odbyły się w listopadzie 2019 r. w Berlinie w siedzibie Federalnego Instytutu ds. Badań Budownictwa, Miast i Przestrzeni (BBSR). Podczas warsztatów dyskutowano jako można jeszcze podnieść jakość życia w małych i średnich miastach w polsko-niemieckim obszarze powiązań również przy wykorzystaniu dziedzictwa architektonicznego oraz jaką rolę może przy tym odgrywać krajowa polityka miejska w Polsce i Niemczech.

Streszczenie warsztatów znajdą Państwo tutaj