Analiza dotycząca jakości życia w historycznych małych i średnich miastach

Głównym elementem pracy naukowej w ramach projektu było studium metodologiczne badania jakości życia w miastach ze szczególnym uwzględnieniem wpływu na nią dziedzictwa kulturowego. Było ono realizowane przy wiodącej roli partnerów naukowych projektu we współpracy z miastami partnerskimi.

Podstawowym założeniem studium było, że historyczne małe i średnie miasta o znaczącym dziedzictwie architektoniczno-urbanistycznym oferują szczególną jakość życia, która odróżnia je od większych typów miast. Drugie założenie jest takie, że znane rankingi miast i analizy jakości życia w miastach najczęściej nie uwzględniają wystarczająco zalet historycznych małych i średnich miast, lecz głównie podejmują cechy napędzanych wzrostem wielkich miast. Wydaje się, że powtarzające się słabe miejsca w popularnych w mediach rankingach miast przyczyniają się do negatywnego postrzegania zewnętrznego i wewnętrznego mniejszych miast – w szczególności o peryferyjnym położeniu – i wzmacniają dynamikę problematycznych procesów.

Celem studium było, po weryfikacji i potwierdzeniu założeń, przyczynienie się do modyfikacji metodyki mierzenia jakości życia w miastach. Głównym zagadnieniem był przy tym wpływ dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego centrów historycznych małych i średnich miast poza obszarami metropolitarnymi. w ramach badanej typologii miast, zogniskowanej na szczególnych cechach architektury i kultury. Z tego celu wynikały pytania badawcze:

1. Jakie są specyficzne istotne dla jakości życia cechy małych i średnich miast ze znaczącym dziedzictwem architektonicznym i urbanistycznym?

2. W jakim stopniu istotne dla jakości życia cechy tych typów miast są uwzględniane w dotychczasowych badaniach jakości życia zwłaszcza w Polsce i Niemczech?

3. Jak można zbadać i mierzyć wpływ architektoniczno-urbanistycznych cech tych typów miast na ich jakość życia?

Tymi zagadnieniami zajął się interdyscyplinarny zespół badaczy prowadząc kwerendę literatury, analizując badania jakości życia w miastach, konsultując się z ekspertami w dziedzinie badań jakości życia i statystyki, badań nad małymi i średnimi miastami oraz odnowy miast i ochrony dziedzictwa kulturowego. Wyniki tego pierwszego etapu badań zostały przedyskutowane w dziesięciu grupach fokusowych z przedstawicielami społeczności miejskich miast partnerskich projektu i dodatkowo lokalnie zróżnicowane i odniesione do konkretnych lokalnych uwarunkowań.

Rzeczywiście wykazano, że historyczne śródmieścia małych i średnich miast w istotny sposób przyczyniają się do szczególnej jakości życia tych typów miast. Na obszarze objętym projektem szczególnie istotny okazał się potencjał zabytkowych centrów miast wraz z ich architektonicznym i powiązanym z nim niematerialnym dziedzictwem kulturowym w zakresie kształtowania tożsamości i integracji społecznej. Potwierdzono również, że ten wpływ jak i przestrzenne i architektoniczne walory urbanistyczne w niewielkim stopniu uwzględniane są w popularnych badaniach jakości życia w miastach. Więcej informacji o wypracowanych wynikach można znaleźć w strategicznych rekomendacjach projektu oraz innych publikacjach.

W rezultacie studium wniosło wkład w dziedzinę badań nad jakością życia. Wstępne założenia wskaźników służących do pomiaru wpływu dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego na jakość życia w badanych typach miast należy sprawdzić i dalej rozwijać w ramach kolejnych badań. Jednocześnie studium metodologiczne stanowiło integralną część projektu REVIVAL!, ponieważ posłużyło jako podstawa do sformułowania strategicznych rekomendacji dotyczących wykorzystania miejskiego dziedzictwa kulturowego dla zapewnienia wysokiej jakości życia i zrównoważonego rozwoju historycznych małych i średnich miast na obszarze objętym projektem. Ważnym elementem jest również fakt, że uczestniczące prace badawcze przyczyniły się do zwiększenia świadomości znaczenia wspólnego dziedzictwa kulturowego na obszarze objętym projektem